Политическая активность Белорусской автокефальной православной церкви в 1950–1982 гг.
Статья посвящена рассмотрению политической активности Белорусской автокефальной православной церкви (БАПЦ) в 1950–1982 гг. На протяжении нескольких десятилетий названная религиозная организация осуществляла функции консолидирования послевоенной белорусской диаспоры, ориентированной на поддержку Рады Белорусской Народной Республики (БНР). Произошедшее во второй половине 1950-х гг. изменение стратегии американской внешней политики, связанное с утверждением доктрины «отбрасывания коммунизма», повлекло за собой вовлечение БАПЦ в проведение мероприятий ярко выраженного антисоветского характера. В 1957 г. утвердилась традиция ежегодного посещения Конгресса США иерархами и клириками БАПЦ в дни празднования очередных годовщин провозглашения независимости БНР. Во время этих посещений белорусские священнослужители открывали парламентские заседания чтением молитв о скорейшем падении коммунистического строя и позиционировали Раду БНР как единственный легитимный орган белорусской государственной власти. Начиная с 1960 г. представители БАПЦ принимали активное участие в мероприятиях, посвященных проведению «недель порабощенных народов», которые проходили по инициативе Конгресса США и были направлены на демонстрацию широкого осуждения советской политической системы. Регулярное участие священнослужителей БАПЦ в названных мероприятиях свидетельствует о вовлеченности рассматриваемой религиозной организации в активную политическую деятельность, которая следовала в русле стратегии внешней политики США и носила ярко выраженный антисоветский характер.
1. Согрин, В. В. Динамика соперничества СССР и США в период «холодной войны». 1945–1991 годы / В. В. Согрин // Новая и новейшая история. – 2015. – № 6. – С. 36–52.
2. Peterson, L. M. The Cold War and the change in the nature of military power : Ph. D. thesis / L. M. Peterson. – London : London School of Economics a. Political Science, 1999. – 279 р.
3. Scott, L. W. Freedom’s war: the US crusade against the Soviet Union, 1945–56 / L. W. Scott. – Manchester : Manchester Univ. Press, 1999. – 301 p.
4. 25 Сакавіка ў Амэрыканскім Кангрэсе // Бацькаўшчына. – 1956. – 27 травеня. – С. 4.
5. Congressional Record. – 1956. – Vol. 102, pt. 4. – P. 4656.
6. Акт 25 сакавіка ў Кангрэсе ЗША // Бацькаўшчына. – 1957. – Вялікдзень. – С. 5.
7. Мерляк, К. Дзейнасць Кастуся Мерляка на эміграцыі. Праніклівасць і практычны падыход / К. Мерляк. – Нью-Ёрк : [б. в.], 1992. – 476 с.
8. Свята 25 Сакавіка ў ЗША // Беларус. – 1957. – 30 чэрв. – С. 4.
9. Хроніка // Голас Царквы. – 1957. – № 5. – С. 14–16.
10. Congressional Record. – 1957. – Vol. 103, pt. 3. – P. 4150–4151.
11. Беларуская дэлегацыя ў віцэ-прэзыдэнта ЗША // Бацькаўшчына. – 1958. – Вялікдзень. – С. 3.
12. Беларуская дэлегацыя ў віцэ-прэзыдэнта ЗША Рычарда Ніксана // Бацькаўшчына. – 1958. – 20 крас. – С. 1.
13. Малітва ў Сэнаце Задзіночаных Штатаў Амэрыкі // Бацькаўшчына. – 1958. – 20 крас. – С. 1.
14. Свята Незалежнасці Беларусі ў ЗША // Беларус. – 1958. – 25 траўня. – С. 1–2.
15. Урачысты абход Сакавіковай гадавіны ў Нью-Ёрку // Бацькаўшчына. – 1958. – 20 крас. – С. 2.
16. Хроніка // Бюл. Беларус. Правасл. Брацтва й Сястрыцтва Жыровіц. Божае Маці ў Вялікабрытаніі. – 1958. – № 4. – С. 10.
17. Хроніка // Голас Царквы. – 1958. – № 7. – С. 14–16.
18. Congressional Record. – 1958. – Vol. 104, pt. 4. – P. 5051.
19. Congressional Record. – 1961. – Vol. 107, pt. 4. – P. 4467, 4487, 4701, 5298–5299, 5302.
20. Congressional Record. – 1962. – Vol. 108, pt. 4. – P. 4873–4875, 4879–4880.
21. Congressional Record. – 1963. – Vol. 109, pt. 4. – P. 4901–4906, 5247.
22. Congressional Record. – 1964. – Vol. 110, pt. 5. – P. 6019, 6415, 6463, 6480–6482, 6484.
23. Congressional Record. – 1965. – Vol. 111, pt. 4. – P. 4899.
24. Congressional Record. – 1966. – Vol. 112, pt. 5. – P. 6709–6711, 6713–6714, 6720, 6763–6764.
25. Congressional Record. – 1967. – Vol. 113, pt. 6. – P. 7871, 7904–7905, 7999, 8001–8002.
26. Congressional Record. – 1968. – Vol. 114, pt. 6. – P. 7475–7481, 7515, 7523, 7757–7758, 7764, 7772.
27. Беларуская Дэлегацыя ў Віцэ-прэзідэнта ЗША // Бацькаўшчына. – 1961. – 16 крас. – С. 2.
28. Будзіч, А. Вашынгтон і Нью-Ёрк / А. Будзіч // Бацькаўшчына. – 1962. – 20 траўня. – С. 3.
29. Дзень Незалежнасці Беларусі ў Вашынгтоне // Беларус. – 1962. – Красавік-травень. – С. 1.
30. Малітва, прачытаная ўладыкаю Васілём у Сэнаце ЗША з нагоды 45-х угодкаў 25-га Сакавіка // Голас Царквы. – 1963. – № 17. – С. 3–4.
31. Малітва, прачытаная ўладыкаю Васілём у Сэнаце ЗША з нагоды ўгодкаў 25-га Сакавіка // Голас Царквы. – 1961. – № 13. – С. 16.
32. Малітва, прачытаная у Сэнаце ЗША з нагоды 44-х угодкаў Абвешчаньня Незалежнасці Беларусі Яго Высокапрэасьвяшчэнствам Архіепіскапам БАПЦ Васілём // Беларус. – 1962. – Красавік-травень. – С. 1.
33. Сакавіковыя ўрачыстасці ў Нью-Ёрку // Голас Царквы. – 1963. – № 17. – С. 15.
34. Малітва Яго Высокапрэасьвяшчэнства Уладыкі Васіля, архіепіскапа Беларускае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы, якая з нагоды 46-х угодкаў абвешчання незалежнасці Беларускае Народнае Рэспублікі была прачытаная 26 сакавіка 1964 г. у Капітолі ў Вашынгтоне пры адкрыцці паседжання Амерыканскага Сенату // Беларус. – 1964. – Красавік-травень. – С. 1.
35. У агульна-амэрыканскім маштабе // Бацькаўшчына. – 1964. – Травень. – С. 7.
36. Угодкі 25 Сакавіка ў ЗША // Беларус. – 1964. – Красавік-травень. – С. 2.
37. Беларуская дэлегацыя ў Сэнаце ЗША // Бацькаўшчына. – 1965. – Сакавік. – С. 1.
38. Малітва Яго Высокапрэасьвяшчэнства Уладыкі Васілія, прачытаная ім у Сэнаце ЗША з нагоды 48-х угодкаў Акту 25-га Сакавіка // Голас Царквы. – 1966. – № 23. – С. 3–4.
39. Рэха святкавання 48-х угодкаў Акту 25-га Сакавіка // Бацькаўшчына. – 1966. – Чэрвень. – С. 7.
40. Сакавіковыя ўрачыстасці ў Ню-Ёрку // Голас Царквы. – 1966. – № 23. – С. 15–16.
41. У віцэ-прэзідэнта ЗША // Беларус. – 1965. – Сакавік-красавік. – С. 1.
42. У Сэнаце ЗША // Беларус. – 1966. – Сакавік-красавік. – С. 1.
43. У Сэнаце ЗША // Беларус. – 1967. – Красавік. – С. 1.
44. Угодкі 25 Сакавіка ў Кангрэсе ЗША // Беларус. – 1967. – Травень. – С. 1–2.
45. У Сэнаце Задзіночаных Штатаў // Беларус. – 1968. – Красавік. – С. 1.
46. Угодкі Акту 25 Сакавіка ў Кангрэсе ЗША // Беларус. – 1969. – Красавік. – С. 1.
47. Congressional Record. – 1969. – Vol. 115, pt. 6. – P. 7037, 7577–7578, 7580–7582, 7587–7588, 7592–7593, 7603–7606, 7609–7610, 7612, 7616–7618, 7620–7622, 7624.
48. Сакавіковыя ўгодкі ў Кангрэсе ЗША // Беларус. – 1970. – Травень. – С. 3.
49. Удзельнік. Малітва ў Кангрэсе ЗША / Удзельнік // Беларус. – 1973. – Красавік. – С. 1.
50. Congressional Record. – 1973. – Vol. 119, pt. 8. – P. 9452, 9453, 9459–9461.
51. Малітва за Беларусь у Кангрэсе ЗША // Беларус. – 1975. – Красавік. – С. 1.
52. Congressional Record. – 1975. – Vol. 121, pt. 7. – P. 8481, 8540–8543, 8564.
53. Prayer in the Congress // The Byelorussian Times. – 1975. – October. – P. 2.
54. Я. З. У Кангрэсе ЗША пра незалежнасць Беларусі / Я. З. // Беларус. – 1976. – Красавік. – С. 1.
55. Малітва за Беларусь у Кангрэсе ЗША // Беларус. – 1978. – Сакавік. – С. 1.
56. Малітва за Беларусь у Палаце Рэпрэзэнтантаў ЗША // Беларус. – 1978. – Травень. – С. 3.
57. Congressional Record. – 1978. – Vol. 124, pt. 6. – P. 7859.
58. Prayer for Byelorussia in the U.S. Congress // The Byelorussian Times. – 1978. – March. – P. 2.
59. Дзень незалежнасці Беларусі ў Нью-Ёрку // Беларус. – 1979. – Красавік. – С. 3.
60. Малітва за Беларусь у Кангрэсе ЗША // Беларус. – 1979. – Красавік. – С. 3.
61. Малітва ў Кангрэсе ЗША // Голас Царквы. – 1979. – № 51. – С. 17.
62. Congressional Record. – 1979. – Vol. 125, pt. 5. – P. 5865.
63. Беларуская дэлегацыя ў Кангрэсе ЗША // Беларус. – 1980. – Травень. – С. 3.
64. Congressional Record. – 1979. – Vol. 126, pt. 5. – P. 6707.
65. Congressional Record. – 1982. – Vol. 128, pt. 5. – P. 5467, 5599, 5602, 6038–6039, 6080, 6544–6545.
66. Слесарев, А. В. Обстоятельства возникновения и история развития церковного раскола белорусской диаспоры в первой половине 1980-х гг. / А. В. Слесарев // Журн. Белорус. гос. ун-та. История. – 2020. – № 4. – С. 66–79. https://doi.org/10.33581/2520-6338-2020-4-66-79
67. Congressional Record. – 1957. – Vol. 103, pt. 4. – P. 4727.
68. Congressional Record. – 1958. – Vol. 104, pt. 5. – P. 6600–6601.
69. Congressional Record. – 1959. – Vol. 105, pt. 4. – P. 5122, 5169–5170, 5263, 5284, 5294.
70. Congressional Record. – 1960. – Vol. 106, pt. 5. – P. 6553, 6555, 6557–6559, 6564.
71. Congressional Record. – 1960. – Vol. 106, pt. 6. – P. 7009–7010.
72. Congressional Record. – 1961. – Vol. 107, pt. 3. – P. 4094.
73. 25 Сакавіка. У Сэнаце й Кангрэсе ЗША // Беларус. – 1962. – Красавік-травень. – С. 1.
74. Congressional Record. – 1965. – Vol. 111, pt. 5. – P. 6023, 6027, 6045, 6052–6053, 6055, 6058–6059, 6065–6066, 6082–6088, 6155.
75. Congressional Record. – 1966. – Vol. 112, pt. 6. – P. 7303.
76. Congressional Record. – 1968. – Vol. 114, pt. 7. – P. 8342.
77. Congressional Record. – 1970. – Vol. 116, pt. 7. – P. 2729–2730, 9631–9632, 9675–9676, 9678–9679.
78. Congressional Record. – 1971. – Vol. 117, pt. 6. – P. 7959–7961, 8053, 8055, 8218, 8124, 8221, 8227, 8239, 8241–8242, 8247–8248, 8250, 8253.
79. Congressional Record. – 1972. – Vol. 118, pt. 7. – P. 8116.
80. Congressional Record. – 1972. – Vol. 118, pt. 8. – P. 10144, 10147, 10169, 10197–10198.
81. Congressional Record. – 1972. – Vol. 118, pt. 9. – P. 11524.
82. Congressional Record. – 1973. – Vol. 119, pt. 7. – P. 9331–9332, 9335, 9339, 9348, 9364, 9374.
83. Congressional Record. – 1974. – Vol. 120, pt. 7. – P. 7955, 8922.
84. Congressional Record. – 1976. – Vol. 122, pt. 7. – P. 8217, 8226, 8233–8234, 8238, 8244–8245, 8261.
85. Congressional Record. – 1977. – Vol. 123, pt. 8. – P. 9298, 9304, 9301.
86. Congressional Record. – 1978. – Vol. 124, pt. 7. – P. 8509–8511, 8519–8520.
87. Congressional Record. – 1980. – Vol. 126, pt. 5. – P. 6583–6585, 6597, 6599, 6603, 6605, 6608, 6619.
88. Congressional Record. – 1981. – Vol. 127, pt. 4. – P. 5271–5272, 5274, 5276, 5280, 5288, 5301, 5320, 5327.
89. Joint Resolution Providing for the designation of the third week of July as «Captive Nations Week» : Public Law 86–90 // United States Statutes at Large. – 1959. – Vol. 73. – P. 212.
90. Крыга, А. Тыдзень паняволеных народаў / А. Крыга // Бацькаўшчына. – 1959. – 19 ліп. – С. 1.
91. Вялікі дакумент амэрыканскае вызвольнае палітыкі // Бацькаўшчына. – 1959. – 2 жн. – С. 1.
92. Пастанова Сэсіі Рады Беларускае Народнае Рэспублікі ў справе беларускае вонкавае палітыкі // Бацькаўшчына. – 1948. – 4 ліп. – С. 2.
93. Маяк, Д. Тыдзень Паняволеных Народаў у Нью-Ёрку / Д. Маяк // Бацькаўшчына. – 1960. – 31 ліп. – С. 3.
94. Пануцэвіч, В. Тыдзень Паняволеных Народаў / В. Пануцэвіч // Бацькаўшчына. – 1965. – Жнівень-верасень. – С. 3.
95. Тыдзень Паняволеных Народаў у Кліўлендзе // Голас Царквы. – 1973. – № 39. – С. 22.
96. Акула, К. Тыдзень Паняволеных Народаў ў Дэтройце / К. Акула // Беларус. – 1980. – Жнівень-верасень. – С. 4.
97. М. Г. Тыдзень Паняволеных Народаў у Мэльбурне / М. Г. // The Byelorussian Times. – 1976. – October. – P. 8.
98. Тыдзень Паняволеных Народаў // Голас Царквы. – 1976. – № 46. – С. 32.
99. Парафія БАПЦарквы ў Мэльбурне // Голас Царквы. – 1977. – № 48. – С. 16.
100. Тыдзень Паняволеных Народаў у Мэльбурне // The Byelorussian Times. – 1977. – August. – P. 5.
101. Хроніка парафіі // Голас Царквы. – 1978. – № 50. – С. 22–23.
102. Хроніка парафіі БАПЦ у Мэльбурне // Голас Царквы. – 1979. – № 52. – С. 15–16.